به گزارش مشرق، تأثیر مثبت حضور روسیه در سوریه بر امنیت آسیای مرکزی، تلاش واشنگتن برای افزایش نفوذ در این منطقه، برداشته شدن نقاب از چهره سلفیت، افتتاح خط آهن ترکمنستان-افغانستان، تقویت حضور چین، تکیه زدن «میرضیایف» بر مسند ریاست جمهوری ازبکستان و بهبود تعاملات تاشکند با همسایگان، سفر «نتانیاهو» به «آستانه» و سفر دوره‌ای ‌روحانی به قزاقستان و قرقیزستان از مهمترین وقایع آسیای مرکزی در سال 2016 بود.

حضور روسیه در سوریه، امنیت آسیای مرکزی را تقویت کرد

کارشناسان معتقدند یکی از عوامل اصلی حضور روسیه در سوریه، تقویت امنیت آسیای مرکزی و کشورهای پساشوروی است چراکه در حال حاضر تعداد زیادی از شهروندان این جمهوری‌ها در گروه‌های تروریستی و افراط گرا در سوریه و عراق حضور دارند و علیه این کشورها می‌جنگند.

بنابه ارزیابی‌های بدست آمده، حدود 4500 نفر از اتباع آسیای مرکزی در گروه‌های تروریستی و افراط‌گرا مشغول کار و انجام عملیات هستند که اکثر آنها همان بیکاران و جوانان آسیای مرکزی می‌باشند که از ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان و جنوب قزاقستان به استخدام شبه‌نظامیان در آمده‌اند.

این افراد اکثرا از گروه کتابت «امام البخاری» و گروه «عاشق جنت» هستند که در جهت منافع شورای طالبان پاکستان و جبهه‌النصره در سوریه فعالیت می‌کنند.

این جوانان‌‌ همان افرادی هستند که پس از آموزش‌های لازم به کشور خود بازگشته و عملیات انتحاری و تروریستی را انجام می‌دهند و از گروه‌های تروریستی و افراط گرا حمایت می‌کنند.

برخی از آنان در سال 2011 با هدف انجام عملیات تروریستی به افغانستان رفته و برخی از آنان در سال 2014 از اعضای اصلی هسته مرکزی گروه زیرزمینی «جنت عاشق لری» بودند که اعمال و حملات تروریستی را در اوش قرقیزستان انجام می‌دادند.

در قلمرو سوریه تعداد افراط گرایان از اتباع آسیای مرکزی که در جبهه‌النصره آموزش می‌بینند بسیار زیادند که در شمال غرب تحت کنترل شبه‌نظامیان و گروه‌های افراط‌گرا می‌باشند.

کارشناسان بر این باورند که با آغاز عملیات روسیه در سوریه و بمباران هوایی مواضع تروریست‌ها و تضعیف مواضع آنها در سوریه (که تهدید جدی برای مسکو و اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی به حساب می‌آیند)، خطرات ناشی از قوت گرفتن افراط‌گرایان در آسیای مرکزی نیز تا حدودی تقلیل یافته است.

تلاش واشنگتن برای افزایش نفوذ در آسیای مرکزی

در پائیز سال 2016 «توماس شنان» معاون وزیر خارجه آمریکا سفری 5 روزه به کشورهای آسیای مرکزی داشت که با بازدید وی از «تاشکند» و ملاقات با مقامات بلندپایه ازبکستان به پایان ‌رسید.

معاون وزیر خارجه آمریکا، نخستین سفر خود به آسیای مرکزی را از قزاقستان آغاز کرد و در این سفر با مقامات مختلف این کشور دیدار و از غرفه کشورش در نمایشگاه «اکسپو – 2017» نیز بازدید کرد.

وی در سخنانی برگزاری اکسپو در قزاقستان را ابزار بسیار مهمی برای همکاری‌های «واشنگتن» و «آستانه» دانست و گفت: این نمایشگاه همچنین فرصت خوبی برای این کشور آسیای مرکزی فراهم می‌کند که به عنوان یک بازیگر جهانی مخصوصا در حوزه انرژی مطرح شود.

شنان همچنین در دیدارهای جداگانه با «احمدجان ایسیم‌اف» رئیس هیئت مدیره «آستانه‌اکسپو – 2017» و «عسکر مامین» معاون نخست وزیر قزاقستان، نقش روابط تجاری با آمریکا در توسعه اقتصادی این کشور را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد.

در این خصوص کارشناسان معتقدند که آستانه نه تنها در مرکز توجه نهادهای دیپلماتیک واشنگتن بلکه مورد توجه کل ساختارهای تحلیلی آمریکا قرار دارد.

از دیدگاه آنان، حفظ جهت‌گیری سیاست خارجی چند بعدی قزاقستان، بعد از کنار رفتن «نظربایف» از قدرت را مسئله‌ای دانست که برای واشنگتن از اهمیت بالایی برخوردار است.

با وجود عضویت قزاقستان در اتحاد اقتصادی اوراسیا و سازمان پیمان امنیت جمعی، آمریکا توانسته است با «آستانه» همکاری‌های نزدیک و دوستانه‌ای را برقرار نماید. بنابراین چنین بازدیدهایی، بدون در نظر گرفتن این که در کاخ سفید کدام گروه بر سر قدرت می‌آید، افزایش خواهند یافت زیرا هم در میان جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌های آمریکایی، لابی نفت و گاز زیاد است.

شنان در سفر به بیشکک پس از ملاقات با «الماس‌بیک آتامبایف» رئیس جمهور قرقیزستان، در مورد تلاش‌های این کشور جهت از سرگیری روابط با بیشکک، گفت: قرار است در سال آینده انتخابات ریاست جمهوری در قرقیزستان برگزار شود و واشنگتن امیدوار است که آمدن رئیس جمهور جدید، تغییراتی را در سیاست خارجی این کشور به دنبال داشته باشد.

این در حالی است که بعد از قطع یک جانبه قرارداد استقرار پایگاه نظامی آمریکا در فرودگاه «ماناس» قرقیزستان سطح روابط 2 کشور کاهش یافت، با این وجود، تحلیلگران آمریکایی معتقدند که این کشور می‌تواند موضع نرم‌تری در برابر واشنگتن داشته باشد.

علی‌الخصوص در حال حاضر که بیشکک از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سرمایه‌گذاری روسیه در این کشور تا حدودی ناامید شده این مهم به نوبه خود باعث تقویت تلاش‌های طرف آمریکایی برای از سرگیری روابط با قرقیزستان شده است.

کارشناسان عدم سفر معاون وزیر خارجه آمریکا به تاجیکستان و ترکمنستان را به حضور کم‌رنگ واشنگتن در این کشورها در مقایسه با قزاقستان، مرتبط می‌دانند.

در رابطه با ازبکستان، آمریکایی‌ها انتظار دارند که تغییر قدرت در این کشور تا حدودی بتواند باعث گرم‌تر شدن روابط بین واشنگتن و تاشکند شود.

علاوه‌ براین، فرآیندهایی که در ازبکستان بعد از درگذشت «اسلام کریم‌اف» رئیس جمهور سابق این کشور صورت می‌گیرند، برای تمام منطقه تأثیرگذار خواهد بود و این مهم علاقه آمریکا به تاشکند را افزایش می‌دهد.

واشنگتن همچنین در تلاش است تا از طریق مذاکرات در قالب گروه «C5+1» با کشورهای آسیای مرکزی، از توسعه بیشتر نفوذ روسیه و چین و همچنین تا جای امکان از گسترش اتحادیه اقتصادی اوراسیا جلوگیری کند.

با این حال، بهره‌وری این گروه با در نظر گرفتن عدم وجود هدف، مقاصد روشن و مشخص برای رسیدگی به مشکلات اجتماعی، اقتصادی و دفاعی کشورهای منطقه موثر به نظر نمی‌رسد.

در این راستا، در تاریخ 7 دسامبر سال 2016 «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا با رؤسای نهادهای دیپلماتیک کشورهای آسیای مرکزی در «هامبورگ» آلمان دیدار کرد.

البته همه طرفین در این مذاکرات از جمله «رشید مرادف» وزیر امور خارجه ترکمنستان حضور نداشتند. «عشق آباد» مکالمه با هیئت روسیه تحت ریاست «گریکوری کاراسین» معاون وزیر امور خارجه این کشور را که در آن روزها (6-7 دسامبر) برای انجام رایزنی های سیاسی وارد ترکمنستان شده بود را مهم‌تر دانست و از این طریق به وضوح اولویت‌های فعلی خود را به نمایش گذاشت.

اما این که این نشست 3 روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ازبکستان صورت گرفت بیانگر این موضوع است که واشنگتن در تلاش است در مورد وقوع تغییرات احتمالی در سیستم روابط بین المللی کشورهای منطقه آسیای مرکزی به ویژه ازبکستان زمینه‌سنجی کند.

در این دیدار وزرای امور خارجه 4 کشور آسیای مرکزی و آمریکا گردهم آمدند. اما هدف اصلی دیپلمات‌های آمریکایی بدون شک «عبدالعزیز کامل اف» وزیر امور خارجه ازبکستان بود که از دوران «اسلام کریم‌اف» رئیس جمهور سابق این کشور ریاست نهاد دیپلماتیک تاشکند را بر عهده دارد.

در این مذاکرات مسائل مربوط به موقعیت و چشم‌انداز مذاکرات در قالب گروه 1+5 و همچنین جنبه گسترده مسائل منطقه‌ای و امکانات از جمله تعامل اقتصادی، امنیت، محیط زیست، تغییر آب و هوا و بشردوستانه مورد بحث و بررسی قرار گرفتند.

وزیر امور خارجه ازبکستان در حاشیه این مذاکرات همچنین با «نیشا دیسی بیسوال» معاون وزیر امور خارجه آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی دیدار و مسائل مهم روابط بین 2 کشور، موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای را مورد بررسی قرار داد.

تحلیلگران توجه ویژه مسئول وزارت امور خارجه آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و جنوبی نسبت به ازبکستان با انتخاب رئیس جمهور جدید در این کشور را به تمایل درک واشنگتن از گام‌های احتمالی «شوکت میرضیایف» در آینده مرتبط می‌دانند.

نقاب از چهره سلفیت در آسیای مرکزی برون افتاد

در ماه ژوئن سال 2016 بر اثر حمله مسلحانه افراد ناشناس به یک واحد نظامی گارد ملی و تعدادی از مغازه‌های اسلحه فروشی در شهر «آکتوبه» قزاقستان، 17 نفر از جمله 3 افسر وزارت دفاع این کشور جان خود را از دست دادند.

همچنین تحرکات و اقدامات خرابکارنه دیگری نیز در شهرهای «آلماتی» و «بیشکک» از سوی افراط‌گرایان روی داد که نقاب از چهره سلفیت و پیروان این گروه در آسیای مرکزی برداشت.

با این وجود، در سالیان اخیر برخی از طرفداران ایدئولوژی سلفیت به منظور دور کردن اذهان جامعه از این مسئله که انگشت اتهام اندیشه‌های افراطی در قزاقستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی را به سمت سلفیت نشانه رفته‌اند، سعی در ترویج اصطلاح سلفی میانه‌رو در جوامع این کشورها دارند و به دنبال راهی برای موجه جلوه دادن خود و ادامه فعالیت رسمی خویش به ویژه در قزاقستان هستند.

در این میان، بسیاری از اندیشمندان که عمق و ریشه‌های افراطی‌گری اسلامی در جامعه قزاقستان و دیگر جوامع آسیای مرکزی را خوب درک می‌کنند، به این تغییر تاکتیک دادن سلفیت برای حفظ موجودیت رسمی خود در کشور و تظاهر به میانه‌رو بودن، پی برده و عنوان می‌کنند که ذات اندیشه‌های سلفیت خطرناک است و نمی‌توان آن را به سلفی میانه‌رو و تندرو تقسیم کرد.

پس رویدادهای شهر آکتوبه قزاقستان، مقامات این کشور تدابیر جدی‌تری را در مبارزه با افراط‌گرای اتخاذ کردند که از جمله آنها؛ وزیر کشور قزاقستان در نشست هیئت دولت گفت: دولت از این پس با گروه‌های افراطی و تروریستی به شدیدترین نحو برخود خواهد کرد و هر تبعه قراق که در گروه‌های تروریستی خارج از کشور حضور پیدا کند تابعیت وی لغو خواهد شد.

در اقدامی دیگر، کمیته امنیت ملی قزاقستان هشدار داد به منظور مقابله موثر با جریان افراط، تمام اموال افراد دستگیرشده به جرم افراط‌‌گرایی و تروریسم در قزاقستان مصادره خواهند شد.

برخی از مقامات قزاقستان پا را نیز فراتر گذاشتند به طوریکه نماینده پارلمان قزاقستان با ارائه پیشنهادی، خواستار اجرای مجدد حکم اعدام برای مبلغان و سازمان‌دهندگان عملیات تروریستی در این کشور شد که قبلا توسط رئیس جمهور به حالت تعلیق در آمده بود.

این در حالی است که «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان افراط‌‌گرایی و خشونت را مهمترین چالش قزاقستان دانسته و بر وحدت کشورهای اسلامی به عنوان تنها راه مبارزه با افراط‌‌گرایی تأکید دارد.

از سوی دیگر، کارشناسان علوم دینی معتقدند که اسلام واقعی تنها دشمن اصلی افراط‌‌گرایی است و در این راه آموزش جوانان از اهمیت بسیاری برخوردار است.

آنان همچنین تأکید دارند که مقامات قضایی قزاقستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی باید فعالیت گروه‌های سلفی را که منشأ افراط‌‌گرایی در جوامع این کشورها هستند، ممنوع کنند.

همچنین در این زمینه سخنگوی وزارت اطلاعات و ارتباطات قزاقستان در یک نشست خبری اعلام کرد که از اوایل سال جاری هزاران وب‌سایت اینترنتی از سوی مقامات ذیربط کشور به دلیل انتشار مطالب افراط‌‌گرایانه فیلتر شده‌اند.

علاوه براین، اداره مسلمانان قزاقستان و قرقیزستان نیز دامنه فعالیت‌های خود را در سال 2016 گسترش دادند به طوریکه به منظور اصلاح افراد متهم به افراط‌‌گرایی و جلوگیری از گسترش افراط‌ در زندان‌ها، روحانیونی را به خدمت گرفته و برای بازگرداندن افراط‌‌گرایان به سمت اسلام واقعی تلاش کردند.

افتتاح خط آهن ترکمنستان-افغانستان

نخستین بخش از خط آهن ترکمنستان- افغانستان که قرار است به تاجیکستان نیز امتداد یابد، در نوامبر 2016 با حضور «قربانقلی بردی‌محمداف» و «اشرف غنی» رؤسای جمهور 2 کشور در منطقه مرزی این 2 کشور، افتتاح شد.

ترکمنستان از سال 2013 میلادی، خط ریلی ­88 کیلومتری با افغانستان را به اتمام رسانده است و اکنون 3 و نیم کیلومتر از آن به داخل افغانستان امتداد یافته است که منطقه «آتا‌مراد امام‌نظر» ترکمنستان را به بندر خشک «آقینه» افغانستان متصل ‌می‌کند.

هزینه احداث خط آهن ترکمنستان–افغانستان 2 میلیارد دلار بوده‌ است که  دولت عشق‌آباد هزینه‌های آن را متقبل کرده است.

تقویت حضور چین در آسیای مرکزی

پکن در سال 2016 نقش فعالی در آسیای مرکزی داشت به طوریکه علاوه بر سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در این منطقه و تأسیس شرکت‌های مشترک با این کشورها، همکاری‌های نظامی پکن با کشورهای آسیای مرکزی در قالب سازمان همکاری‌های شانگهای گسترش یافت.

چین همچنین در راستای تقویت قدرت نرم خود در آسیای مرکزی، تقویت همکاری‌های علمی و دانشگاهی را نیز از اولویت‌های خود قرار داد به طوریکه 51 دانشگاه از 7 کشور مختلف عضویت اتحادیه دانشگاه‌های چین و آسیای مرکزی را به دست آورده‌اند.

این سازمان به منظور تعمیق همکاری‌های علمی و آموزشی در چارچوب پروژه «یک کمربند، یک جاده» تأسیس شده است و در چارچوب این اتحادیه، پکن تلاش دارد مؤسسات کنفوسیوس بیشتری ایجاد کند.

دانشگاه «سینهوئا»، دانشگاه «سین‌کیانگ»، دانشگاه ملی «اوراسیا» (قزاقستان)، دانشگاه دولتی «مختوم‌قلی» ترکمنستان و دانشگاه دولتی فنی «آلتایی» (روسیه)، اعضا اتحادیه دانشگاه‌های چین و آسیای مرکزی می‌باشند.

با در نظر داشتن همه این موارد، می‌توان عنوان کرد که در حال حاضر، توسعه پروژه‌های چینی در آسیای مرکزی فعال‌تر از گذشته شده است. سرعت اجرای این پروژه‌ها به اهمیت پروژه و قابلیت اطمینان طرف مقابل بستگی دارد.

پکن همچنین تلاش می‌کند به عنوان شریک اصلی و وام‌دهنده به برخی کشورهای منطقه، ایفای نقش کند.

چین نفوذ خود در عرصه همکاری‌های نظامی با کشورهای آسیای مرکزی را نیز افزایش داده است. با مسلح کردن نظامیان محلی و کمک به تقویت مرزهای کشورهای آسیب‌پذیرتر همسایه، تلاش دارد تهدیدات متوجه خود را از طریق کشورهای حائل تضعیف نماید.

تداوم سردی روابط تاجیکستان با ایران و بهبود تعاملات «دوشنبه»- «تاشکند»

در سال 2016 روابط تاجیکستان و ایران همچنان سرد باقی ماند و از سوی هیچ یک از دو طرف اقدامات اساسی برای تغییر وضعیت صورت نگرفت. 

البته نشانه‌های از سردی در روابط میان 2 کشور در چند سال پیش نیز به مشاهده شد ولی پس از تعطیلی حزب نهضت اسلامی تاجیکستان و شرکت «محی الدین کبیری» در بیست و نهمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی در تهران، مقامات تاجیک واکنش های تندی از خود نشان دادند.

به این دلیل در سال گذشته میلادی روابط دوشنبه و تهران به پائین ترین سطح خود در 25 سال اخیر مواجه شد و علاوه بر آن فعالیت بیشتر نهادهای ایرانی در تاجیکستان قطع شد. 

اما در این میان روابط تاجیکستان با ازبکستان که طی دو دهه اخیر همواره با مشکلات متعددی رو به رو بود، با مرگ «اسلام کریم‌اف» در ماه سپتامبر 2016 بهتر شد.

قطع نظر از روابط تیره دوشنبه و تاشکند رئیس جمهور تاجیکستان در مراسم تشییع جنازه کریم‌اف حضور یافت که این اقدام از سوی رهبری جدید ازبکستان به عنوان «گام حسن نیت» تلقی شد و از میان مهمانان رسمی خارجی نخستین فرصت صحبت و ابراز همدردی در این مراسم به امامعلی رحمان واگذار شد.

«شوکت میرضیایف» به عنوان رئیس جمهور موقت ازبکستان در نخستین بیانیه رسمی خود، بهبود روابط با کشورهای همسایه را یکی از اولویت های اصلی سیاست خارجی تاشکند عنوان کرد و بلافاصله وارد اقدام شد.

طی نخستین ماه ریاست جمهور موقت میرضیایف هیئت‌های رسمی و غیر رسمی دو کشور با یکدیگر مذاکراتی را صورت دادند.

پس از آن در ماه‌های بعد معاونان وزیر امور خارجه و انرژی تاجیکستان به تاشکند سفر کردند و در مقابل وزیر امور خارجه و معاون نخست وزیر ازبکستان نیز از دوشنبه بازدید به عمل آوردند.

بر اساس توافقات مقامات عالی دو کشور از ابتدای سال 2017 پروازهای میان دوشنبه و تاشکند که طی 24 اخیر قطع شده بودند، از سر گرفته خواهند شد. علاوه بر آن طرف ازبکستان آمادگی خود برای بازسازی بخش های تخریب شده از راه آهن بین دو کشور را نشان داد که با استقبال گرم دوشنبه رو به رو شد.

همچنین کاهش تعرفه‌های انتقال کالا، برقراری مجدد واردات و صادرات انرژی برق، گسترش همکاری‌ها در زمینه کشاورزی، لغو و تسهیل صدور روادید و نزدیکی دیدگاه ها در خصوص ساخت نیروگاه برق آبی «راغون» از دیگر توافقات مهم دانسته می‌شود.

مرگ «کریم‌اف» و تکیه زدن «میرضیایف» بر مسند ریاست جمهوری ازبکستان

در اواخر ماه آگوست 2016 «اسلام کریم‌اف» رئیس جمهور ازبکستان پس از یک دوره بیهوشی 5 روزه، بر اثر سکته مغزی درگذشت و در محل تولدش در «سمرقند» به خاک سپرده شد.

براساس قانون اساسی ازبکستان، تا زمان برگزاری انتخابات پیش از موعد ریاست جمهوری در این کشور، «شوکت میرضیایف» نخست وزیر ازبکستان عهده‌دار مسئولیت و وظایف ریاست جمهوری گردید.

در اوایل ماه دسامبر 2016 اولین انتخابات ریاست جمهوری ازبکستان بدون حضور اسلام کریم‌اف که از 25 سال پیش قدرت را در این کشور در دست داشت، برگزار شد.

در این انتخابات، 4 نامزد با اسامی؛ «نریمان عمراف»‌ از حزب سوسیال دموکرات موسوم به عدالت، «حاتمجان کتمان‌اف» از حزب دموکراتیک خلق، «شوکت میرضیایف»‌ از حزب لیبرال دموکراتیک و «سرور آتامراداف» از حزب دموکراتیک موسوم به «ملی تیکلانیش» شرکت کردند.

در پایان این دوره از رقابت‌ها، رئیس کمیسیون انتخابات ازبکستان اعلام کرد که «شوکت میرضیایف» نخست وزیر سابق این کشور با کسب 88.61 درصد  آرا به عنوان رئیس جمهور ازبکستان انتخاب شد.

نخستین سفر «نتانیاهو» به آسیای مرکزی

«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در اولین سفر خود به آسیای مرکزی همراه با هیئتی، وارد «آستانه» پایتخت قزاقستان شد و با «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.

در سفر نتانیاهو به قزاقستان طیف وسیعی از مسائل مورد بحث و بررسی قرار داده شد و در پایان مذاکرات نظربایف با نتانیاهو، چند سند همکاری از جمله موافقتنامه بین دولت‌های 2 کشور در زمینه همکاری‌های کشاورزی، بیانیه مشترک دولت‌های 2 کشور در خصوص آمادگی متقابل برای لغو روادید جهت دارندگان گذرنامه‌های ملی بیومتریک، یادداشت تفاهم بین مقامات هواپیمایی قزاقستان و اسرائیل، یادداشت تفاهم و همکاری میان سازمان ملی توسعه فن آوری قزاقستان و موسسه تحقیقات صنعتی و تولیدی اسرائیل (MATIMOP) در زمینه تحقیقات و پژوهش‌های صنعتی و یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان خدمات (کادر) دولتی و مبارزه با فساد قزاقستان و کمیسیون خدمات دولتی اسرائیل به امضا رسید.

اما از دیدگاه کارشناسان، امضای این همه اسناد به اصطلاح نمای جلوی صحنه بوده و اهداف اصلی پشت صحنه قابل رویت نیست چراکه پیشنهاد نتانیاهو برای آستانه ارتقای روابط به سطح مشارکت استراتژیک می‌باشد که این موضوع توسط نخست وزیر رژیم صهیونیستی اینگونه مطرح شد: من امروز پیشنهاد می‌کنم تا ترکیبی از برنامه‌های توسعه‌ای قزاقستان و فرصت‌های که اسرائیل در اختیار دارد، به نفع 2 ملت شکل بگیرد.

از سوی آستانه نسبت به این پیشنهاد جواب رد داده نشد زیرا برای رهبری قزاقستان ابتکار عمل نخست وزیر رژیم صهیونیستی غیرمنتظره نبود و نظربایف فقط شرایطی را معرفی کرد که با در نظر گرفتن آن، آستانه می‌تواند با تل‌آویو روابط ویژه برقرار کند.

از جمله این شرایط، دریافت سرمایه و فن آوری‌های رژیم صهیونیستی برای بخش کشاورزی، استخراج و تبدیل منابع طبیعی قزاقستان و مشارکت تل آویو در نوسازی عرصه بهداشت این کشور می‌باشد.

این در حالی است که روابط قزاقستان و اسرائیل برای یک مدت طولانی از توجه ناظران و تحلیلگران خارجی به دور افتاده بود که در نتیجه، شکل گیری ائتلاف بین آستانه و تل‌آویو تا حدود زیادی عادی و بدون سر و صدا باقی ماند. 

سفر دوره‌ای ‌روحانی به قزاقستان و قرقیزستان

رئیس جمهور ایران در دهه پایانی ماه دسامبر سال 2016 پس از بازدید از ارمنستان، در سفری کوتاه وارد «آستانه» پایتخت قزاقستان و سپس وارد «بیشکک» پایتخت قزاقستان شد و با مقامات این 2 کشور در خصوص مناسبات فیمابین و تحولات منطقه‌ای رایزنی و گفت‌وگو کرد.

همزمان با سفر روحانی به آستانه، پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی، علمی و فرهنگی 2 کشور نیز برگزار شد که در آن، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان 5 یادداشت تفاهم و موافقتنامه همکاری از جمله، توافقتنامه قرنطینه دامی، موافقتنامه همکاری در زمینه کشتیرانی در دریای خزر، یادداشت تفاهم تسهیل سفرهای گردشگری متقابل، یادداشت تفاهم میان بانک مرکزی ایران و بانک ملی قزاقستان جهت حل‌وفصل تجارت دوجانبه و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه کار و تامین اجتماعی را به امضا رساندند.

در حاشیه سفر روحانی به قزاقستان، موافقتنامه تأسیس شرکت مشترک میان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و راه آهن دولتی قزاقستان به امضا «محمد سعیدی» و «دایاس ایسکاکف» مدیران عامل 2 شرکت رسید.

رئیس‌جمهور ایران در سفر به قزاقستان و پس از دیدار با رئیس‌جمهور این کشور، اعلام کرد: ایران و قزاقستان همکاری‌هایی در زمینه‌های نفتی و پتروشیمی خواهند داشت.

دکتر «حسن روحانی» در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به آسیای مرکزی و در راستای گسترش روابط و تقویت همکاری‌ها با همسایگان، وارد بیشکک پایتخت قرقیزستان شد و با مقامات این کشور دیدار و مذاکره کرد.

روحانی پس از امضای 5 سند همکاری میان مقامات ارشد ایران و قرقیزستان، اعلام کرد: تهران و بیشکک در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی به توافقات مهمی دست یافته‌اند و فصل نوینی در روابط 2 کشور گشوده شده است.

سند همکاری بلند مدت میان 2 کشور نیز در جریان سفر رسمی ‏ رئیس جمهور ایران به بیشکک ‏نهایی شد.

در نقشه راه همکاری‌های ایران و قرقیزستان که برای یک دوره 10 ساله تدوین ‏شده، مسیرهای توسعه سریع همکاری‌های 2 کشور در بخش‌های «سیاسی»، «تجاری و اقتصادی»، «نیرو و صنعت»، «حمل و نقل و ارتباطات»، «کشاورزی و ‏صنایع تبدیلی»، «همکاری‌های استانی»، «فرهنگی و بشردوستانه، علمی و فنی، ‏گردشگری و حوزه بهداشت» و «امنیت و مبارزه با بلایای طبیعی و حفاظت محیط ‏زیست» هدفگذاری شده است.‏

همزمان با سفر روحانی به بیشکک، همایش تجاری فعالان اقتصادی ایران و قرقیزستان نیز با حضور «محمد نهاوندیان» رئیس دفتر رئیس جمهور و «ساآرانبای ژن‌بیکوف» نخست وزیر قرقیزستان در بیشکک برگزار شد که در آن تصریح گردید: فعالان بخش‌های اقتصادی 2 کشور باید با تلاشی مشترک و پرنشاط، صفحه جدیدی را در مناسبات تجاری 2 کشور رقم بزنند.

در این سفر همچنین شرکت ملی هلدینگ انرژی قرقیزستان از ایران دعوت کرده است تا در بخش بالایی نیروگاه‌های برق- آبی آبشار «نارین» و نیروگاه «قمبر آتا» سرمایه‌گذاری کند.